اضطراب جدایی و عدم تمرکز از شایعترین چالشهای دوران کودکی هستند که بسیاری از والدین و کودکان با آن روبرو میشوند. در این مقاله به بررسی این موضوعات، علائم و راهکارهای عملی برای مدیریت آنها میپردازیم.
اضطراب جدایی چیست؟
اضطراب جدایی زمانی پیش میآید که کودکان از جدا شدن از مادر یا مراقب اصلی خود میترسند و این موضوع باعث استرس شدیدشان میشود. مثلاً وقتی اسم مدرسه میآید، کودکان دچار استرس میشوند و حتی فکر کردن به مدرسه ممکن است حالشان را بد کند.
علائم اضطراب جدایی
- وقتی اسم مدرسه را میشنود، بسیار استرس میگیرد و حتی ممکن است بگوید: «میترسم برم مدرسه، مامان بمیره.»
- مرتب میگوید: «من مدرسه نمیروم.»
- دوست ندارد تنها در خانه بماند.
- کابوس شبانه دارد.
- همیشه از دلدرد، سردرد و حالت تهوع شکایت میکند.
نکته مهم برای والدین
بسیاری از اوقات خود مادر نیز دچار اضطراب جدایی است. بنابراین اول باید مادر آرام شود و روی خودش کار کند. بسیار مهم است که وقتی درباره مدرسه یا جدایی صحبت میکنید، جملات مثبت به کار ببرید.
به جای جملات منفی مانند:
«خدا کنه مدرسه خوب باشه... استرس دارم بچهام بره مدرسه... نکنه معلمش بد باشه...»
از جملات مثبت استفاده کنید:
«مدرسه جای خوبیه، معلمها مهربونن، همه چیز خوب پیش میره.» و جملات مثبت دیگر که به کودک حس امنیت و آرامش بدهد.
چرا اضطراب جدایی پیش میآید؟
بین یک تا سه سالگی، کودکان دلبستگی ایمن با مادر و پدر خود پیدا میکنند. یعنی وقتی کودکان در این سن، پدر و مادر خود را میبینند، احساس امنیت میکنند. اما چون هنوز نمیتوانند بفهمند که وقتی مادر نیست، باز هم آنجا هست، اضطراب جدایی به وجود میآید. پس باید با حضور و صدای خودتان به آنها اطمینان دهید که همیشه هستید.
راهکارهای مقابله با اضطراب جدایی
بازی قایم موشک
با کودکان بازی قایم موشک انجام دهید. در این بازی مادر برای مدت کوتاهی دیده نمیشود.
تجربه جدایی کوتاه
کودک را برای مدت کوتاه پیش مادربزرگ یا فامیل بگذارید و به او توضیح دهید که کجا میروید و کی برمیگردید.
عمل به قولها
حتماً به قولتان عمل کنید و به هیچ وجه دروغ نگویید تا اعتماد کودک حفظ شود.
تجربه محیطهای بیرونی
از سن ۴ تا ۵ سالگی، کودک را به کلاسها و محیطهای بیرونی مثل خانه بازی ببرید تا تجربه کسب کند.
پرهیز از کلمات منفی
از گفتن کلمات منفی و ایجاد تنش خانوادگی دوری کنید تا فضای خانه آرام باشد.
درک کودک
کودک را درک کنید، نه همدردی. مثلاً بگویید: «میدانم ناراحتی، اما مطمئنم تو قوی و شجاعی و میتوانی از پسش بر بیایی.»
نکات تکمیلی اضطراب جدایی
- هم قد کودک باشید، دستش را بگیرید و با او صحبت کنید. از او بپرسید چرا گریه میکند.
- همیشه گریه کودک بهخاطر اضطراب جدایی نیست؛ ممکن است مشکلات مدرسه یا ترسهای دیگر باشد.
- بعضی کودکان از محیط جدید مدرسه میترسند چون نمیدانند دقیقاً کجا میروند و محیط برایشان ناشناخته است.
- به کودک خوب توضیح دهید که قرار است کجا بروید و خداحافظی کوتاه و ساده داشته باشید.
- اگر ممکن است، کودک را با پدر یا یکی از اعضای خانواده یا دوستانی که در مهد میشناسد همراه کنید تا راحتتر باشد.
نکته ویژه برای مادران
خانمها معمولاً بیشتر درگیر افکار منفی و نگرانیهای ذهنی میشوند و همین باعث میشود کودکان دیرتر آماده جدایی شوند. پس مادرها با آگاهی تلاش کنند ذهن خود را آرام نگه دارند.
🧠 چرا بعضی از کودکان تمرکز ندارند؟
تمرکز یکی از مهمترین مهارتهای ذهنی در دوران کودکی است. کودکی که بتواند حواس خود را روی یک کار نگه دارد، بهتر یاد میگیرد، با دقتتر عمل میکند و اعتمادبهنفس بیشتری دارد. اما متأسفانه بسیاری از والدین میگویند:
«کودکم زود حواسش پرت میشود!»
بیایید با هم ببینیم علت این موضوع چیست و چطور میتوانیم به کودک کمک کنیم.
دلایل عدم تمرکز در کودکان
🪫 ۱. بیتحرکی و کمفعالیتی
یکی از مهمترین دلایل عدم تمرکز، کمبود تحرک بدنی است. وقتی کودک ساعتها بدون حرکت مینشیند، گردش خون مغزش کاهش مییابد و ذهنش زود خسته میشود. تحرک، بازی و فعالیت بدنی باعث میشود مغز اکسیژن بیشتری دریافت کند و تمرکز کودک افزایش یابد.
📱 ۲. استفادهی زیاد از وسایل دیجیتال
تبلت، تلویزیون و بازیهای رایانهای باعث میشوند مغز کودک به تغییرات سریع تصویر و صدا عادت کند. در نتیجه، وقتی در محیط آرام کلاس یا خانه قرار میگیرد، حوصلهاش سر میرود و نمیتواند تمرکز کند.
🍬 ۳. تغذیهی ناسالم
قند زیاد، خوراکیهای رنگی و تنقلات آماده باعث افزایش و سپس افت شدید انرژی در بدن کودک میشوند. این تغییر ناگهانی انرژی باعث بیحوصلگی و کاهش تمرکز میشود. تغذیهی سالم با میوه، مغزها، شیر و غذاهای طبیعی به تمرکز کمک زیادی میکند.
🌙 ۴. کمخوابی
کودکانی که شبها دیر میخوابند یا خواب کافی ندارند، معمولاً در روز بعد تمرکز کمی دارند. خواب منظم و کافی باعث استراحت مغز و تقویت حافظه میشود.
😔 ۵. فشار و استرس
گاهی کودکان در محیطی هستند که از آنها انتظار زیادی میرود، یا مدام تذکر و مقایسه میشنوند. استرس ذهن کودک را خسته میکند و نمیگذارد تمرکز کند. محیطی آرام، شاد و بدون سرزنش بهترین بستر برای تمرکز است.
🌼 ۶. بیعلاقگی به فعالیت
اگر کودک به کاری علاقه نداشته باشد، مغزش بهطور طبیعی تمرکز نمیکند. وقتی آموزشها با بازی، رنگ، صدا و حرکت همراه باشند، ذهن کودک با شوق بیشتری توجه میکند.
💡 راهکارهای تقویت تمرکز در کودکان
بازیهای حرکتی
هر روز زمان مشخصی برای بازیهای حرکتی در نظر بگیرید.
محدودیت دیجیتال
استفاده از تلویزیون و موبایل را محدود کنید.
تغذیه و خواب سالم
تغذیهی سالم و خواب منظم را جدی بگیرید.
محیط آرام
محیط مطالعه را آرام و بدون حواسپرتی نگه دارید.
آموزش بازیمحور
فعالیتهای آموزشی را به شکل بازی و سرگرمی انجام دهید.
تشویق و تحسین
برای هر کار کوچک کودک، تحسین و تشویق در نظر بگیرید.
روش مونته سوری و اضطراب جدایی و تمرکز
در پیش دبستانی بهان، با بهرهگیری از روش مونته سوری، به کودکان کمک میکنیم تا با اضطراب جدایی مقابله کنند و تمرکز خود را تقویت نمایند. در این روش، محیطی امن و قابل پیشبینی فراهم میشود که به کودک احساس کنترل و استقلال میدهد.
فعالیتهای عملی زندگی در مونته سوری، مانند pouring (ریختن مایعات) یا transferring (انتقال اشیا)، به کودکان کمک میکند تا اعتماد به نفس لازم برای جدایی از والدین را کسب کنند و تمرکز خود را بهبود بخشند. همچنین محیط آماده شده و منظم مونته سوری، حس امنیت و predictability (قابل پیشبینی بودن) را برای کودک فراهم میآورد که در کاهش اضطراب جدایی و افزایش تمرکز بسیار مؤثر است.
پیش دبستانی بهان همراه شماست
ما در پیش دبستانی بهان با بهرهگیری از روشهای آموزشی نوین مانند مونته سوری و با کادری مجرب و دلسوز، آماده ایم تا به شما و کودکتان در گذر از این مراحل مهم رشد کمک کنیم.
برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
🌈 سخن پایانی
تمرکز مهارتی است که در کودکی شکل میگیرد و با تمرین، بازی و عشق رشد میکند. وقتی کودک در محیطی شاد، فعال و آرام قرار گیرد، ذهنش همانند گل بهاری شکوفا میشود 🌷
